مرفه ونکره

تعریف:

معرفه:اسمی است که برنام شخص یا شی شناخته شده دلالت کند .

نکره:اسمی است که بر نام شخص یا شی شناخته شده دلالت نکند .

*اقسام معرفه :

معرفه بر شش قسم است:

1-ضمیر 2- موصول 3- اسم اشاره 4-علم 5- معرفه به ال 6-معرفه به اضافه

ضمیر :اسمی است که جانشین اسم ظاهری می شود ، و از تکرار آن جلو گیری میکند.مانند:(حسن آمد واومشغول بازی شد و او رفت.) که در اصل بوده : (حسن آمد وحسن مشغول بازی شد و حسن رفت.)

*اقسام ضمائر:

ضمائر بر دو نوع است:1- متصل 2- منفصل.

1- ضمیر متصل :ضمیری است که به تنهائی نمی آید بلکه همیشه به کلمه دیگری (اسم یا فعل یا حرف)متصل است.

ضمائر متصل سه حالت دارند:1- رفعی 2-نصبی 3-جری .

1- حالت رفعی: ضمائر حالت رفعی همان ضمائری هستند که در فعلها به کار میروند، وبردو قسم اند.

1- بارز: یعنی آشکار مانند:((ت،تما،تم))در ضربت ،ضربتما، ضربتم.

2-مستتر:یعنی پنهان مانند:ضرب(که((هو))در آن پنهان است.).

*ضمائر رفعی بارز:بر روی هم 11 عدد است:10 ضمیر از این ضمائر در فعل ماضی است :به 14 صیغه ما ضی در زیر توجه کنید :

نصر-نصرا-نصروا-نصرت- نصرتا-نصرن-

نصرت -نصرتما- نصرتم -نصرت- نصرتما -نصرتن-

نصرت- نصرنا-

هنگامی که در صیغه ها ملاحظه ودقت شود ، میبینیم که 10 ضمیر بارز در فعل ماضی موجود است (البته با حذف ضمائر تکراری ):

{ا-و-ن(در غایب)-تَ -تما-تِ-تنَّ (در مخاطب)- تُ -نا(در متکلم)}

ویک ضمیر هم در مفرد مؤنث مخاطب مضارع است :تضربینَ(ی).

بعضی از این 11 ضمیر بارز عیناً در فعلهای مضازع وامر تکرار می شوند مانند:یضربانِ -تضربانِ -اضربا (ا)- یضربونَ-تضربونَ- اضربوا (و)- یضربنَ- تضربنَ- اضربنَ(ن)-تضربین-اضربی (_ی)

*ضمائر رفعی مستتر در7 صیغه وجود دارند:

(1)ضربَ(هو)_(4)ضربت(هی)

(1)یضربُ(هو)_(4)تضربُ(هی)(7)تضربُ(انتَ)

(13)اضربُ (انا)(14)نضربُ(نحن)

2- حالت نصبی :

ضمائر نصبی ،ضمائری هستند که به دنبال افعال «ماضی،مضارع وامر»می آیندومعنی «مفعولی »دارند.مانند:

نصرهُ(یاری کرد اورا)_ینصرهُ(یاری می کند اورا )_ انصرهَُ(یاری کن اورا )و آن ضمائر عبارتند از :

(غایب):هُ-هما -هم-ها-هما-هنَّ.

(مخاطب):کَ -کما-کم-کِکما -کنَّ.

(متکلم):ی-نا.

مثال:«نعبدکَ»(می پرستیم تورا)-اُعبدهُ(بپرست او را)

2- حالت جّری :

اگر ضمائر (هُ-هما-هم-ها-هما-هنَّ-کَ-کما-کم...)به آخر «اسم» یاحروف «جّری»متصل شوند،در این هنگام به این ضمائر «ضمائر جّری»،یا ضمائر مجرورگویند. مانند:

کتابهُ-کتابهما-کتابهم-کتابها-کتابهما-کتابهنَّ:(کتاب آن زنان)

کتابکَ-کتابکما-کتابکم -کتابکِ- کتابکما - کتابکنَّ:(کتاب شما زنان)

کتابی -کتابنا (کتاب ما)

و مثال اتصال به جر :

لهُ-لهما-لهم-لها-لهما-لهنَّ:(برای آن زنان)

لکَ-لکما-لکم- لکِ-لکما-لکنَّ:(برای شما زنان)

لی -لنا :(برای ما)

*تبصره :(نون وقایه)اگر متکلم وحده (ی)به فعلی متصل شود ،یک« نون »بین آن فعل و ضمیر فاصله می شود ،این نون را نون وقایه می نامند.مانند:

ضرب+ن+ی=ضربنی

و نیز به دنبال {من- عن -لدن}(ی)بیاید باز هم «نون وقایه»فاصله می شود ،مانند:

من+ن+ی=منّی

ونیز به دنبال حروف مشبهه بالفعل گاهی نون وقایه اضافه میشود مانند:انِّنی=انَّ+ن+ی

2-ضمیر منفصل :

ضمیری است که به تنهائی وبطور مستقل می آید.و2 حالت دارد:

1- حالت رفعی 2- حالت نصبی

1- ضمائر حالت رفعی عبارتست از:

                         (1)مفرد:هو(آن یک مرد-او)

            مذکر       (2)مثنی:هما(آندو مرد-ایشان)

                         (3)جمع:هم(آن مردان -ایشان)

غایب

                          (4)مفرد:هی(آن یک زن-او)

             مؤنث      (5)مثنی:هما(آن دو زن-ایشان)

                          (6)جمع:هنَّ(آن زنان-ایشان)

                           (7)مفرد:انتَ(تو یک مرد)

            مذکر          (8)مثنی:انتما(شما دو مرد)

                            (9)جمع:انتم(شما مردان)

مخاطب

                            (10)مفرد:انتَ(تو یک مرد)

               مؤنث       (11)مثنی:انتما(شما دو زنان- شما)

                             (12)جمع:انتنَِّ(شما زنان- شما)

              (13)وحده:انا (من)

متکلم

              (14)مع الغیر:نحن(ما)

2- ضمائر منفصل در حالت نصبی :

             1-مذکر:(1)ایّاه(اورا)(2)ایّاهما(آن دو را)(3)ایاهم(ایشان را)

غایب

               2-مؤنث:(4)ایّاها(اورا)(5)ایّاهما(آن دو را)(6)ایاهنَّ(ایشان را)

               1-مذکر:(7)ایاکَ(تورا)(8)ایاکما(شما دو نفررا)(9)ایاکم(شمارا)

مخاطب

               2-مؤنث:(10)ایاکِ(تورا)(11)ایاکما(شمادونفررا)(12)ایاکنَّ(شمارا)

متکلم

          2-مع الغیر:(14)ایانا(مارا)